કેટલાક વરિષ્ઠ પત્રકાર-તંત્રી મિત્રો સાથે કોફી ટેબલ ટોક કરતા એક વાતનું આશ્ચર્ય વ્યક્ત કરાયું કે નેતાઓ જે ભાષણ કરેછે તેને ન્યુઝ કહેવાય? વરિષ્ઠ પત્રકાર વિશ્વનાથ સચદેવ કહેછે : "આજકાલ કોઈપણ નેતા જે કાઈ બોલેછે તે છાપાની હેડલાઈન બનેછે .ટેલિવિઝન ઉપર એની સ્પીચ આવેછે .કોઇપણ નેતાનું ભાષણ એ ન્યુઝ નથી . નેતા તો આજે બોલીને કાલે ફરી જાય…

મીરાં નદીની તું નહેર, અનિલ

ને રણ ફૂંકાય ઘેર ઘેર, અનિલ

ભરાતું શ્વાસના કટોરામાં

એનું એ રિક્તતાનું ઝેર, અનિલ

વાંદરાની સાહિત્ય સહવાસ કોલોનીમાં ઉછરેલા સચિનને મેં કોલોનીમાં રમતો જોયો છે. સચિનના માતાજી રજનીબેનને સચિનની 200મી ટેસ્ટ સ્ટેડિયમમાં બેસીને જોતા જોઇને હું થોડો ઈમોશનલ થઇ ગયો છું.મને સચિનના પિતાજી અને મારા કવિમિત્ર રમેશ તેન્ડુલકર યાદ આવી ગયા. રમેશજી આજે હયાત નથી. ગઈકાલે જ સચિનની બાળલીલાના સાક્ષી રહેલા પુષ્પભારતી સાથે ટેલિફોન ઉપર લાંબી વાત કરી . પુષ્પાજી કહે :" સચિનનો ઉછેર…

માનવીએ સંબંધોના ટ્રસ્ટી તરીકે વર્તવું જોઇએ. સંબંધોમાં લોચા ત્યારે જ થાય છે જ્યાં માલિક તરીકેનું પઝેશન આવે. આજે વહેલી સવારે બલ્ગેરિયાના કવિ ગિઓર્ગી ગસ્પદીનવની એક કવિતા વાંચીને હું પોતે જ એક સન્નાટો થઇ ગયો. મને થયું કે સ્ત્રી અને પુરુષના સંબંધો એટલી હદ સુધી આકસ્મિક અને ઔપચારિક બની ગયા છે કે પછી કવિનું આ ભવિષ્યનું ક્રાંતદર્શન છે? સમજ નથી પડતી.…

રાધા અને કૃષ્ણના પ્રેમ વિષે ખૂબ ખૂબ કવિતાઓ લખાઈ છે. પણ થોડા દિવસ પહેલા એક અજ્ઞાત કવિની એક અતિ સુંદર કવિતા વાંચવા મળી ગઈ. આ કવિતામાં રાધા કૃષ્ણની બોલતી જ બંધ કરી દે છે. રાધા કહેછે : " કાનામાંથી દ્વારકાધીશ ( દ્વારકાના રાજા )થવામાં તે કેટલું બધું ગુમાવ્યું છે એની તને ખબર છે ? રાધા અને કૃષ્ણ સ્વર્ગમાં મળેછે ત્યારે રાધા " કેમ છો દ્વારકાધીશ" કહીને હાય-…

હિન્દી કવિમિત્ર ઘનશ્યામ અગ્રવાલે કવિઓ ઉપર લખેલી એક વ્યંગ કવિતા મોકલી છે એનું શીર્ષક છે " ડાકુ કવિ " આ વ્યંગ કવિતા છે।

एक कविने एक बच्चा चुराया। 

और फिर पत्र भिजवाया। 

"आपका बच्चा हमारे पास है 

सकुशल कैद है। बच्चे 

बच्चे कि सलामती के लिए 

आज रात…

મહેરબાની કરીને એને કોઈ કારણ ના પૂછો

એની પાસે જીવતા રહેવા માટે પૂરતા કારણો છે

ચૂપકીદી એ જ એની માતૃભાષા છે

દિવાળી તો ગઈ સહુએ એકબીજાને સુખમય જીવનની શુભેચ્છાઓ આપી દીધી પરંતુ મને એ વાતનું હમેશા કૌતુક રહ્યું છે કે સુખ આવે છે ક્યાંથી ? સુખના આગમનનું કોઈ એરપોર્ટ છે ? પાનખરના ખરેલા પાંદડાઓ વચ્ચે બેસીને હું વિચારું છું તો એવું ફિલ થાય છે કે મોટાભાગના લોકો સુખમય જીવન નથી ઈચ્છતા પણ એના સાધનો, જેવા કે ધનસંપત્તી કે પોતાની હૈસિયતને જ જીવનનું ધ્યેય માની લેતા હોય…

ગુજરાતી કવિ દલપતરામ ડાહ્યાભાઈએ પશુઓની સભામાં ઊંટ પાસે કહેવડાવ્યું હતું : " ઊંટ કહે આ સમામાં વાંકા અંગવાળા ભૂંડા ..." ઊંટ અહીં બીજા પશુઓના અંગોની ફરિયાદ કરે છે પરંતુ ઊંટના અઢારે અંગ વાંકા છે એની ઊંટને પોતાને જ ખબર હોતી નથી એ મતલબનો બોધ કવિ દલપતરામે આપ્યો હતો. દલપતરામની આ કવિતા મને એટલા માટે યાદ આવી ગઈ કે હું હમણાં જ્યોર્જ ઓરવેલ રચિત " એનિમલ ફાર્મ " કથા વાંચી…

મારું આ ગીત ચંદ્રકાંત બક્ષીની વિખ્યાત નવલકથા " પેરેલિસિસ" પરથી ટેલિવિઝન ફિલ્મ બની હતી એમાં આરતી મુકરજીએ ગાયું હતું ઉદય મજમુદારનું અદભૂત સ્વરનિયોજન આજે પણ એટલું જ તાજું લાગે છે.ચંદ્રકાંત બક્ષીનો આગ્રહ હતો જે આ ટેલિફિલ્મના બધા જ ગીતો મારે જ લખવા આ ગીત સુજાતા મહેતા ઉપર ચિત્રાંકિત થયું હતું મુખ્ય ભૂમિકામાં ઉપેન્દ્ર…

ડિસેમ્બર મહિનાના બીજા બુધવારે જ મેં મારી દિવ્યભાસ્કરની કોલમમાં મદનમોહન માલવિયાના જીવનનો એક પ્રસંગ લખ્યો હતો અને અંતમાં મુનીર નિયાઝીની કવિતા " હંમેશા મોડો પડું છું હું " મૂકી હતી. મને એ વાતનો અત્યંત આનંદ છે કે ડિસેમ્બરના ચોથા બુધવારે પંડિત મદન મોહન માલવિયાજી ને " ભારત રત્ન "તરીકે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે અહીં ફરી એકવાર મારા એ લેખનો અંશ અહીં મૂક્યો છે.…

એક લેખક મિત્રે કવિઓ અને સાહિત્યકારો વિષે એક કવિતા સંભળાવી તે વાંચવા જેવી છે. આ કવિતાનો કોંકણી કટાક્ષ સહુના નકાબ ઉતારી નાખે છે

અમે સાહિત્યકારો 

અમે કવિઓ 

પત્રકારને ઢીબી નાખ્યો 

અખબારની કચેરીને બાળી નાખી 

અમે ચૂપ રહ્યા 

કારણકે અમે પત્રકાર નથી 

પાંચ હજાર ખેડૂતોએ આપઘાત કર્યો 

અમે ચૂપ…

કવિ વેણીભાઈ પુરોહિતનો એક પ્રસંગ યાદ આવેછે એ દિવસોમાં લોકસભાની ચૂંટણી દિવસ હતો. વેણીભાઈ મતદાન કરવા ગયા હતા. મત આપીને પાછા ફરતા વેણીભાઈ મને અને હરીન્દ્ર દવેને રસ્તામાં મળી ગયા. અમે જોઇને વેણીભાઈએ આંગળી ઉપર કાળી શાહીનું ટપકું બતાવતા કહ્યું : " લોકશાહીનું લાંછન લઈને આવ્યો છું, જુઓ મારી આંગળી ઉપર લોકશાહીનું કલંક આ રહ્યું " અમે સહુ હસી પડ્ય…

મિશિગન સરોવર નગરી છે.સરવરિયાની પાળે બેઠા બેઠા મને વિખ્યાત શાયર ઝફર ગોરખપુરી યાદ આવી ગયા છે. વર્ષો પહેલા મુંબઈમાં ઝફર સાહેબ સાથે અનેક કલાકો સાથે બેસીને ગઝલગોષ્ઠી કરી હતી એનું સ્મરણ થઇ ગયું ઉર્દુના આ શાયરની જિંદગીનો મોટાભાગનો હિસ્સો સાહિર લુધિયાનવી, કૈફી આઝમી, અલી સરદાર ઝાફરી અને મજરૂહ સુલતાનપુરીની સંગતિમાં પસાર થયો છે…

ગાલિબ સાહેબનું નામ પડે એટલે ગઝલ તરત યાદ આવે .ગાલિબની ગઝલોમાં દર્દનું જે ઊંડાણ છે અને જે અંદાઝ છે એ ફિલ કરવા માટે એકાંત જોઈએ .મિજાજ જોઈએ .ગાલિબના શેર સમજવા માટે સજ્જતા જોઈએ .ગાલિબ સાહેબ પોતે ખુબ જ બેહાલ જિંદગી જીવ્યા હતા .ખાનાબદોશ જિંદગીનું પ્રતિબિંબ એમની ગઝલમાં આબેહૂબ પડેછે .ગાલિબનો આ શેર સાંભળો :

उगा है घरमे हर सू सब्ज़ा ,वीरानी तमाशा कर …

 જ્યોર્જ માર્ટિન નામના લેખક કહે છે કે ઉનાળાની મૈત્રી ઓગળી જાયછે પણ શિયાળામાં જે મૈત્રી બંધાય છે તે કાયમ ની હોય છે. winter friends are friends forever.” શિયાળાની ખરી મજા મુંબઈમાં આવતી નથી. ગુજરાત અને સૌરાષ્ટ્રમાં ચણિયા બોર જેવી ઠંડીને ચગળવાનો આનદ કવિતાના આનંદ જેટલો જ પવિત્ર છે.રાત લાંબી થઇ જાય છે.પતિ અને પત્નીને પ્રેમ કરવા માટે લાંબી રાત મળે…

મારી પૌત્રી હ્રીદાને પાણી બહુ વહાલું છે એને જોઇને હું યે પાણી પાણી થઇ જાઉછું .થોડા દિવસ પહેલા હ્રીદાએ મને પૂછ્યું : " દાદા ,આપ પાની પર કવિતા લિખો .લો યે નોટબૂક અને કલર પેન " નવરાત્રીમાં મારી દીકરી રચનાએ પણ મને સવાલ કર્યો હતો : " પપ્પા તમે કવિતા કેમ નથી લખતા " હું મૂંઝાયો .દીકરીઓ બહુ અઘરી ડીમાન્ડ કરતી હોય છે દિવાળીની સાફ સફાઈમાં મારી…

બાય ધ વે , હમણા પાકિસ્તાનના બહુ મોટા ગજાના કવિ અફઝલ અહમદ ની એક સરસ કવિતા વાંચવામાં આવી .આ કવિતાની શીર્ષક " લાકડામાંથી બનેલા માણસો " છે લાકડું તો આપણે સહુએ જોયું છે પણ કવિની દ્રષ્ટી લાકડાને અનન્ય રીતે નિરખે છે .કવિએ આ કવિતામાં લાકડામાંથી બનેલા માણસોનો એક પ્રતિક તરીકે વિનિયોગ કર્યો છે કવિતા એન્જોય કરો .

"લાકડામાંથી બનેલા…

આજે વહેલી સવારે ઓ હેનરીની એક લઘુકથા વાંચવામાં આવી ગઈ. ગુજરાતી વાર્તા રસિકો માટે ઓ હેનરીનું નામ બિલકુલ અજાણ્યું નથી. ટૂંકી વાર્તાના તેઓ બાદશાહ ગણાતા હતા. દરેક મનુષ્યને પોતાનું ભાવજગત હોય છે. સાહિત્ય વાંચનારને માટે આપણે "વાચક " શબ્દ નથી પ્રયોજતા પણ "ભાવક " અથવા "સહૃદય " શબ્દ પ્રયોજીએ છીએ ઓ"હેનરીનો જીવનકાળ 1862 થી 1910 સુધી હતો. આ સર્જકનું મૂળનામ…