કવિ વેણીભાઈ પુરોહિતનો એક પ્રસંગ યાદ આવેછે એ દિવસોમાં લોકસભાની ચૂંટણી દિવસ હતો. વેણીભાઈ મતદાન કરવા ગયા હતા. મત આપીને પાછા ફરતા વેણીભાઈ મને અને હરીન્દ્ર દવેને રસ્તામાં મળી ગયા. અમે જોઇને વેણીભાઈએ આંગળી ઉપર કાળી શાહીનું ટપકું બતાવતા કહ્યું : " લોકશાહીનું લાંછન લઈને આવ્યો છું, જુઓ મારી આંગળી ઉપર લોકશાહીનું કલંક આ રહ્યું " અમે સહુ હસી પડ્ય…

મિશિગન સરોવર નગરી છે.સરવરિયાની પાળે બેઠા બેઠા મને વિખ્યાત શાયર ઝફર ગોરખપુરી યાદ આવી ગયા છે. વર્ષો પહેલા મુંબઈમાં ઝફર સાહેબ સાથે અનેક કલાકો સાથે બેસીને ગઝલગોષ્ઠી કરી હતી એનું સ્મરણ થઇ ગયું ઉર્દુના આ શાયરની જિંદગીનો મોટાભાગનો હિસ્સો સાહિર લુધિયાનવી, કૈફી આઝમી, અલી સરદાર ઝાફરી અને મજરૂહ સુલતાનપુરીની સંગતિમાં પસાર થયો છે…

ગાલિબ સાહેબનું નામ પડે એટલે ગઝલ તરત યાદ આવે .ગાલિબની ગઝલોમાં દર્દનું જે ઊંડાણ છે અને જે અંદાઝ છે એ ફિલ કરવા માટે એકાંત જોઈએ .મિજાજ જોઈએ .ગાલિબના શેર સમજવા માટે સજ્જતા જોઈએ .ગાલિબ સાહેબ પોતે ખુબ જ બેહાલ જિંદગી જીવ્યા હતા .ખાનાબદોશ જિંદગીનું પ્રતિબિંબ એમની ગઝલમાં આબેહૂબ પડેછે .ગાલિબનો આ શેર સાંભળો :

उगा है घरमे हर सू सब्ज़ा ,वीरानी तमाशा कर …

 જ્યોર્જ માર્ટિન નામના લેખક કહે છે કે ઉનાળાની મૈત્રી ઓગળી જાયછે પણ શિયાળામાં જે મૈત્રી બંધાય છે તે કાયમ ની હોય છે. winter friends are friends forever.” શિયાળાની ખરી મજા મુંબઈમાં આવતી નથી. ગુજરાત અને સૌરાષ્ટ્રમાં ચણિયા બોર જેવી ઠંડીને ચગળવાનો આનદ કવિતાના આનંદ જેટલો જ પવિત્ર છે.રાત લાંબી થઇ જાય છે.પતિ અને પત્નીને પ્રેમ કરવા માટે લાંબી રાત મળે…

મારી પૌત્રી હ્રીદાને પાણી બહુ વહાલું છે એને જોઇને હું યે પાણી પાણી થઇ જાઉછું .થોડા દિવસ પહેલા હ્રીદાએ મને પૂછ્યું : " દાદા ,આપ પાની પર કવિતા લિખો .લો યે નોટબૂક અને કલર પેન " નવરાત્રીમાં મારી દીકરી રચનાએ પણ મને સવાલ કર્યો હતો : " પપ્પા તમે કવિતા કેમ નથી લખતા " હું મૂંઝાયો .દીકરીઓ બહુ અઘરી ડીમાન્ડ કરતી હોય છે દિવાળીની સાફ સફાઈમાં મારી…

બાય ધ વે , હમણા પાકિસ્તાનના બહુ મોટા ગજાના કવિ અફઝલ અહમદ ની એક સરસ કવિતા વાંચવામાં આવી .આ કવિતાની શીર્ષક " લાકડામાંથી બનેલા માણસો " છે લાકડું તો આપણે સહુએ જોયું છે પણ કવિની દ્રષ્ટી લાકડાને અનન્ય રીતે નિરખે છે .કવિએ આ કવિતામાં લાકડામાંથી બનેલા માણસોનો એક પ્રતિક તરીકે વિનિયોગ કર્યો છે કવિતા એન્જોય કરો .

"લાકડામાંથી બનેલા…

આજે વહેલી સવારે ઓ હેનરીની એક લઘુકથા વાંચવામાં આવી ગઈ. ગુજરાતી વાર્તા રસિકો માટે ઓ હેનરીનું નામ બિલકુલ અજાણ્યું નથી. ટૂંકી વાર્તાના તેઓ બાદશાહ ગણાતા હતા. દરેક મનુષ્યને પોતાનું ભાવજગત હોય છે. સાહિત્ય વાંચનારને માટે આપણે "વાચક " શબ્દ નથી પ્રયોજતા પણ "ભાવક " અથવા "સહૃદય " શબ્દ પ્રયોજીએ છીએ ઓ"હેનરીનો જીવનકાળ 1862 થી 1910 સુધી હતો. આ સર્જકનું મૂળનામ…

સૂફી કવિએ બહુ વેધક વાત લખીછે કે " હું સાત વર્ષનો હતો ત્યારે બોલતા શીખી ગયો હતો ફટાફટ બોલવા લાગ્યો હતો પણ મૂંગા કેમ રહેવું એ શીખતા મને સાંઠ વર્ષ લાગી ગયા " મૌન રહેતા શીખવું બહુ અઘરું છે કવિતા એ શાશ્વત મૌનનો અનુવાદ છે .કવિઓ વધુ પડતા બોલકણા હોય .પોતાની કવિતાઓ વિષે બહુ બોલબોલ કરતા હોય એવા કવિઓને ઉમાશંકર જોશી તરત કહેતા : " કવિ…

વિંદા કરંદીકર મરાઠી ભાષાના મોટા ગજાના સર્જક હતા. કવિનું અવસાન થયું ત્યારે રાજ્ય સરકારે ૨૧ તોપોની સલામી આપીને કવિને વિદાય આપી હતી. વિંદાને જ્ઞાનપીઠ એવોર્ડ પણ અર્પણ કરવામાં આવ્યો હતો. કવિની અંતિમ ઇચ્છા એ હતી કે ‘મારા મૃતદેહને સ્મશાનમાં બાળવા નહીં લઇ જતા, પરંતુ હોસ્પિટલમાં તબીબીશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરતા દેહ-અભ્યાસીઓને અર્પણ કરજો.’ વિંદા કરંદીકરે…

એક દિવસ ઘરમાં બાળક જીદે ચડ્યું . વેન લીધું કે મારે જંગલમાં જવું છે .ઘરના વડીલો સમજાવવા લાગ્યા કે " બેટા , જંગલમાં નો જવાય . તું હજી નાનો છે .ત્યાં વાઘ દીપડા હોય .પણ બાળક જીદ છોડે જ નહિ ..બસ એક જ વેન લીધું કે મારે જંગલમાં જાવું છે .રામ લક્ષ્મણ અને સીતા જંગલમાં ગયા હતા તો પછી હું કેમ જંગલમાં નાં જાઉં? બસ ,મારે જંગલમાં…

અમારા મુંબઈનો વરસાદ ખૂબ લોકપ્રિય છે .વરસાદ ઉપર ખૂબ કવિતાઓ લખાઈ છે .વિદેશી કવિતાઓમાં પણ વરસાદ પડેછે . આપણી ગુજરાતી કવિતામાં વરસાદમાં ભીંજાવાનો બહુ મોટો મહિમા છે પરંતુ રોજર મિલર નામના સર્જક વરસાદને જરા જુદી રીતે ફિલ કરે છે .વરસાદમાં ચાલવું અને ભીંજાવું એ અલગ બાબત છે “Some people walk in the rain, others just get wet.” આપણા ગુજરાતમાં પણ એક કહેવત…