hello.

=''સંભારણા'' Augest -૨૦૦૩

સ્વીમીંગ પૂલ માં થી બહાર નીકળતા જ કાંડા પર કેસરી રંગ ના ધાબા જોયા ! ત્રણ દિવસ પહેલા પડોશ માં રહેતા ગુજરાતી બહેને
રક્ષાબંધન નિમિત્તે રાખડી બાંધેલી તેનો કાચો રંગ કાંડા પર રેલાયો હતો.મને થયું શરીર લુછી ,ઘર માં જાઈ રાખડી કાઢી નાખવી પડશે ,પરંતુ શરીર લુછતા જ
રાખડી તૂટી ગઈ !અહીં અમેરિકામાં સ્થાપિત થયેલા નવા નવા સંબંધો આવા કાચા દોરા જેવા કે કાચા રંગ જેવા તકલાદી તો નહિ નીવડે ને? એવો અણગમતો
વિચાર મન માં આવી ગયો.ઘર માં જાઈ ને જોયું તો ઇન્ડિયા થી આવેલી ટપાલ માં એક કવર હતું, ખોલી ને જોયું તો પિત્રાઈ બહેને મોકલાવેલ રાખડી હતી !
થયું ત્રણ દિવસ મોડી કેમ મળી? મન મનાવ્યું ચાલશે -પરંતુ કાગળ સાથે એકાદ બે લીટી નો પત્ર પણ નહિ! આશ્ચર્ય તો થયું પણ મન ને મનાવ્યું કે બિચારી ભૂલી
ગયી હશે. એમ પણ બને કે અમારા સગપણ કરતા પણ સંબંધો ના તાણાવાણા ને કદાચ હવે વિસરી ગયી હશે. એકાએક મને બેબી યાદ આવી ગયી! બેબી મારી બહેન મારા થી સાત વર્ષ મોટી -એકાએક મારું હૃદય આળુ થઇ ગયું . ઇન્ડિયા થી લાવેલી બેગ ખોલી
એમાંથી એક લીલા કલર ની ફાઈલ શોધી . એના પર લખેલ હતું ''બેબી ના પત્રો'' .કેટલા જતન થી હું આ ફાઈલ સાંચવી રહ્યો છું! એમાંથી એક પત્ર Augest ૧૯૬૫
નો સાચવી ને બહાર કાઢ્યો . કવર માં એક બ્લુએ રંગ ના પ્લાસ્ટિક ના પતંગિયા વાળી રાખડી અને બેબી નો પત્ર સાચવી ને બહાર કાઢ્યો .મારું મન ઝડપ થી
અતીત ના પાના ઉથલાવવા લાગ્યું . બેબી એ લખેલું કે સાતમ આઠમ ની રજા માં જામનગર થી રાજકોટ આવવા નો હો તો અહીં રૂબરૂ રાખડી બાંધીશ
નહીતર આ રાખડી તું બાંધી લે જે. અને તે રક્ષા બંધન પર હું રાજકોટ ગયેલો એથી જ તો આ રાખડી સાથે નું કવર અકબંધ રહ્યું છે.

બેબી મારાથી સાત વર્ષ મોટી હતી પરંતુ મારા વિદ્યાર્થી જીવન ના ગમા અણગમા ,પ્રવાસ સાહસો .શોખો
સંગીત કળા કે તોફાનો બધાજ ની એક માત્ર સાક્ષી એટલે બેબી! સ્કૂલ ના પ્રવાસ દરમ્યાન ભાતા ના ડબ્બા માંથી બેબી ની ચિટ્ઠી અચૂક નીકળે
''પ્લાસ્ટિક ના ડબ્બા માં અથાણું છે જમવામાં ભૂલતો નહિ''

બેબી ને શ્વાસ ની તકલીફ હતી. ડોક્ટર એ નિદાન કરેલું કે હૃદય નો વાલ્વ સાંકડો છે એટલે ઓપરેશન કરાવવું
પડશે .પરંતુ ૫૦- ૬૦ ના દાયકા માં હૃદય ની શસ્ત્રક્રિયા મુબઈ જેવા મોટા શહેર માં જ થતી એટલે પિતાજી એ સમજી ને એવી મોટી શસ્ત્રક્રિયા
નું જોખમ ટાળ્યું હશે., અને આયુર્વેદ નો આશરો શોધ્યો હશે .બેબી માટે તેવો તપેલું ભરી ને દ્રાક્ષાસવ ઓસડીયાવાળો બનાવતા અને મને કહેતા કે આ પીવાથી બેબી
નું લોહી વધશે અને એનો વાલ્વ ખુલી જશે.આજે એક તબીબ તરીકે હું વિચારું છું કે કેટલી બાલીશ હતી એ કલ્પના!

બેબી ને શ્વાસ ની તકલીફ હતી એટલે હું તેને સાયકલ પર બેસાડી ને કોલેજ મુકવા જતો. ૧૦ વર્ષ નો હું
મારા પગ સાયકલ માં પહોચે નહિ એથી લંગડી સાયકલ ચલાવી ને તેને મુકવા જતો.એક વખત મેં તેને પછાડી સારું એવું લોહી તેને નીકળ્યું.
મને તેણે કહ્યું ઘરે તને કોઈએ ખીજાય નહિ એટલે કહીશ કે રમતા રમતા પડી ગયી.


દિવાળી ના દિવસો માં એ સરસ રંગોળી કરે એમાં હું મારા નાના નાના હાથો થી રંગ ભરું અને પાડોશી
રંગોળી જોવા આવે ત્યારે અચૂક કહે કે દિનેશ વગર આ રંગોળી ના થઇ શકે! મારી દરેક મુસીબતો ,મુશ્કેલીઓ હું બેબી ને કહી શકું અને તુરત તે
મને માથા પર હાથ ફેરવી ને કહે ઈશ્વર સૌ સારાવાના કરશે -અને મને તુરત હિંમત આવી જતી .વાત્સલ્ય નો આ હાથ માતા નો હોય બહેન નો હોય પત્ની
નો હોય કે કોઈએ વખત પુત્રી નો પણ હોય. મમતા કે વહાલ ની વર્ષાને સંબંધો ના સરનામાં ની જરૂર નથી હોતી.

પંડિત નેહરુ ના અવસાન વખતે તેણે લખેલું કે દિનેશ મહાન વ્યક્તિ કદી મરતી નથી એના કાર્ય ને લઇ
ને અમર બની જાય છે. મેટ્રિક પાસ થયા બાદ મારી ઈચ્છા એક Taysokoto એટલેકે બેન્જો લેવાની હતી પરંતુ મારી પાસે ભેગા કરેલા ફક્ત ચાર રૂપિયા
હતા અને બેન્જો ૧૪ રૂપિય નો હતો. બેબી એ એના ભેગા કરેલા બધાજ -૧૦ રૂપપિયા મને આપી દીધા -આજે પણ હું એજ બેન્જો વગાડું છું! એના લગ્ન
નો દિવસ ૨૦ June હું શી રીતે ભૂલું -ત્યારે હું સેકંડ M . B .,B .S . માં હતો.પણ બેબી ના લગ્ન માં હું શું ભેટ આપું ?મારી પાસે હાજર સીલીક માં રોકડા રૂપિયા
૨૦ હતા,અને મારે તેને એક એલ્યુ મિનીંઅમ નું ૪૦ રૂપિયા વાળું કુકર ભેટ દેવું હતું .બેબી એ મારીમૂંઝવણ જાણી મને કહે હું તની ૨૦ રૂપિયા આપીશ
પરંતુ આ રીતે તેની પાસે થી આ પ્રસંગે રૂપિયા લેવા મને યોગ્ય ના લાગ્યા એટલે મેં એક લોટ દળવાની મિલ વાળા બચુભાઈ પાસેથી ઉછીના
૨૦ રૂપિયા લઇ ને તેને સમયસર કુકર આપેલું. લગ્ન પછી બેન બનેવી બંને ની જામનગર બદલી થઇ અને હું જામનગર મેડીકલ કોલેજ માં હતો
મારી ખુશી નો પાર ના હતો. પરંતુ એ ને શ્વાસ ની તકલીફ વધતી જતી હતી . હું ફાઈનલ M .B ,B .S . માં આવ્યો ત્યારે મને તેના રોગ ની ગંભીરતા
સમજાણી.જો કે ત્યારે પણ હૃદય ની સસ્ત્રક્રિયા એટલી સહેલી ના હતી. છતાં હિંમત કરી ને એના હૃદય ના વાલ્વ ની શસ્ત્રક્રિયા માટે હું તેને
અમદાવાદ ની વાડીલાલ સારાભાઇ હોસ્પિટલ માં લઇ ગયો.

૨૦ જુને બેબી ના લગ્ન ની પ્રથમ વર્ષગાઠ હતી એટલે રાત્રીના ૧૨ વાગે મેં એને હોસ્પિટલ ના વોર્ડ
માં અભિનંદન પાઠવ્યા અને મેં લાવેલી કેક તેને બતાવી-કહ્યું કે સવાર કાપીશું ને? શસ્ત્રક્રિયા ને હજુ પાંચ દિવસ ની વાર હતી.
બેબી પાસે મારા સિવાય બીજા કોઈ ની હાજરી હતી નહિ બધા શસ્ત્રક્રિયા ના આગલા દિવશે આવશે એમ નક્કી કરેલું. બેબી ને શસ્ત્રક્રિયા પહેલા
લોહી પાતળું કરવાની દવા આપતા હતા.રાત્રે ૨ વાગે એને એકદમ જ ઉધરસ ચડી અને ઉધરસ માં લોહી પડવા લાગ્યું.મને કહે દિનેશ હું હવે નહિ જીવું તું
તારા બનેવી ને બોલાવી લે.. મેં કહ્યું બધા સારાવાના થશે તો મને કહે દરેક વખતે સારાવાના થાય તો ખરાબ વાના ક્યારે થાય ?થોડી વાર માં
લોહી નું પ્રમાણ વધી ગયું અને૧૦ થી ૧૫ મિનીટ તેણે મારા હાથ માં દેહ છોડો દીધો. લગ્ન ની પ્રથમ વર્ષગાંઠે!!

આજે એના મૃત્યુ ને ૩૭ વર્ષ થઇ ગયા !મારા હાથ માં એનો રક્ષાબંધન નો આ રાખડી સાથે નો પત્ર- જે ના અંત માં
તેણે લખેલ છે .....''શાયદ વો સાવન ભી આયે ,જો પહેલા સ રંગ ના લાયે ,બહેન પરાયે દેશ બસી હો અગર વો તુમ તક પહોચ ના પાયે
યાદ કા દીપક જલાના જલાના - ભૈયા મેરી રાખી કે. બંધન કો નિભાના''

હું કોને સમજવું કે યાદ નો દીપક અનેઅતીત ના સંભારણા સાથે હૈયા માં કેટ કેટલી વેદનાઓ ધરબાયેલી
હોય છે. અશ્રુબિંદુ થી એકાદ અક્ષર રેલાય ના જાય એ બીકે હું પત્ર સાચવીને પાછો ફાઈલ માં મુકુ છું!
-------ડો પ્રવીણ સેદાની.