સાબરમતી નદીને કિનારે પુસ્તકોનો કુંભમેળો ભરાય એ બહુ જ રોમાંચક ઘટના છે .અમદાવાદમાં મારી વિદ્યાર્થી અવસ્થામાં એમ .જે .લાઈબ્રેરી, હેવમોર ,નિરંજન ભગત , અને ખાડાના દાળવડા અતિપ્રિય લક્ષ્યો હતા .પ્રોફેસર  ફિરોઝ દાવરને સહુ હરતી ફરતી લાઈબ્રેરી કહેતા હતા , એ દિવસોમાં બહુ પુસ્તકમેળાઓ નહોતા થતા .વૌઠાનો મેળો ભરાતો હતો . સાઈકલ હાથવગી હતી .પેડલ પગવગા હતા .એ ...ય  જાય સડસડાટ .લાભશંકર ઠાકર જેવા કવિ સ્કૂટર સવારી કરે .કવિ પ્રિયકાંત મણિયાર પણ સ્કૂટર સવારી કરે .બચુભાઈ રાવત સાઈકલ સવારી કરે .બચુભાઈની સાઈકલની ટોકરી પણ છંદ અને લયમાં વાગે .નિરંજન ભગત કાયમ પદયાત્રી જ હોય ." હું તો બસ ફરવા આવ્યો છું " આ કાવ્ય પંક્તિ તમને હરતી ફરતી દેખાય .વિનોદ ભટ્ટ સાથે મોડી રાત સુધી રિલીફ રોડ ઉપરની બિન્ધાસ્ત રખડપટી હજી પણ પગના તળિયે ક્યાંક સચવાયેલી છે .આચાર્ય યશવંત શુક્લનો સ્વસ્થ અવાજ હજી પણ કાનમાં અત્તરના ફાયાની જેમ સચવાયો છે .આ બધી અમદાવાદની ખૂશ્બુ છે .થોડીક અમદાવાદની ખૂશ્બુ ઉડાડીને મારે વાત પુસ્તકોની કરવી છે .પુસ્તકમેળો ભરાય છે ત્યારે આદરણીય મહેન્દ્ર મેઘાણીનું અચૂક સ્મરણ થાય છે .આ મહેન્દ્ર મેઘાણીએ ગુજરાતને વાંચતું રાખ્યું છે .ઉત્તમ અને ખિસ્સાને પરવડે એવા પુસ્તકોની મહેન્દ્ર મેઘાણીએ લહાણી કરી છે .અમદાવાદના પુસ્તકમેળા નિમિત્તે આજે પેગ્વિન પ્રકાશનના જનક એલન લેન વિષે થોડીક વાતો કરવી છે 
પેગ્વિન પેપરબેકનું નામ કોઇથી અજાણ્યું નથી .ખિસ્સામાં રહી શકે અને ખિસ્સાને પરવડે એવા પુસ્તકો પ્રકાશિત કરવાનો પહેલો વિચાર એલન લેનને આવ્યો હતો .ઇંગ્લેન્ડમાં હવામાન ખૂબ ઠંડુ હોય છે .લોકો લાંબો ઓવરકોટ પહેરીને ફરતા હોય છે .આ ઓવરકોટના મોટા ખિસ્સાઓ ઉપર એલનની નજર પડી અને વિચાર આવ્યો કે ઓવરકોટના ખિસ્સામાં સમાઈ શકે એવા પુસ્તકો પ્રકાશિત કરીએ તો કેમ? બસ , આ ક્ષણે જ પેગ્વિન પેપરબેક સાકાર સ્વરૂપે સહુના ખિસ્સામાં પહોંચી ગઈ .એલન લેનનું વ્યક્તિત્વ ખૂબ આકર્ષક હતું .એલન યુવાન હતા ત્યારે એકવાર તે જ્યોર્જ બર્નાર્ડ શોનું વ્યાખ્યાન સાંભળવા ગયા .ઘણા શ્રોતાઓ ઉપસ્થિત હતા .બર્નાર્ડ શો નું વ્યાખ્યાન પૂરું થયું કે તરત એલન બર્નાર્ડ શોનો ઓટોગ્રાફ લેવા સ્ટેજ ઉપર દોડી ગયા .આ ક્ષણે બર્નાર્ડ શોએ યુવાન એલનને ટીપ્સ આપતા કહ્યું : " અરે તું બધાની સહીઓ ( ઓટોગ્રાફ) ભેગી કરીને તારો સમય શા માટે બરબાદ કરે છે ? તું કૈક એવું કરી બતાવ કે તારી સહી લેવા લોકો પડાપડી કરે " બર્નાડ શોના આ શબ્દો ભવિષ્યમાં એલન માટે અક્ષરશ; સાચા પડ્યા .1925માં એલને પ્રકાશન સંસ્થાનો કાર્યભાર સંભાળ્યો ત્યારે કંપનીની આર્થિક હાલત બહુ સારી નહોતી .એલનને " ડિપ્લોમેટિક મેમોયર " પુસ્તક પ્રકાશિત કર્યું .પણ આ પુસ્તક વેચાયું જ નહિ .કોપીઓ એમને એમ પડી જ રહી .ભારે નુકસાન વેઠવું પડ્યું .પણ એલન હતાશ થયા નહિ .એ દિવસોમાં જેમ્સ જોયસની ઈચ્છા પોતાનું પુસ્તક " યુલીસિસ "ઇંગ્લેન્ડથી પ્રકાશિત થાય એવી હતી .ફેબર પ્રકાશન સંસ્થાસંબંધિત ટી .એસ .એલિયટે " યુલીસિસ " છાપવાની સાફ ના પાડી દીધી .પણ એલને " યુલીસિસ" છાપવાનું આહવાન સ્વીકારી લીધું .પ્રકાશન વ્યવસાયમાં એલનની આંતર દ્રષ્ટી ખૂબ જાગૃત હતી " યુલીસિસ "નું પ્રકાશન એ એલનનો  પ્રથમ વિજય હતો .
1934 ની સાલમાં એલન લેખિકા આગાથા ખ્રિસ્તીની સાથે રજાઓ વિતાવીને ઘેર પાછો ફરી રહ્યો હતો ત્યારે એની નજર રેલ્વે પ્લેટફોર્મપર પુસ્તકવિક્રેતાના સ્ટોલ પર પડી ..એલને જોયું કે પુસ્તકોની કિમત ખૂબ વધારે હતી . આમઆદમીના ખિસ્સાને મોંઘાદાટ પુસ્તકો પરવડતા નથી .એ જ ક્ષણે એલને મનમાં ગાંઠ વાળી લીધી કે વિશ્વભરમાં ખુબ જ ગાજેલી પ્રસિદ્ધ લેખકોની કલાકૃતિઓને ફરીથી પ્રકાશિત કરવી .પેગ્વિનના ઇતિહાસમાં અને એલનના જીવનની મોટી સ્મરણીય ઘટના 1960માં બની .પેગ્વિને વિખ્યાત નવલકથાકાર ડી .એચ .લોરેન્સની મોટાભાગની નવલકથાઓ છાપી હતી .લોરેન્સની 75મી જન્મજયંતી નિમિત્તે એલને " લેડી ચેટર્લીઝ લવર " નવલકથા છાપી .પેગ્વિનના આ પ્રકાશનથી હાહાકાર મચી ગયો .અશ્લિલ પુસ્તક છાપવું એ અક્ષમ્ય ગુન્હો છે આવો આરોપ પેગ્વિન પર કરવામાં આવ્યો .પેગ્વિન પ્રકાશન ઉપર કોર્ટમાં ખટલો માંડવામાં આવ્યો .ગ્રિફિથ જોન્સ ફરિયાદીના વકીલ હતા .ગ્રિફિથે નવલકથાના અશ્લિલ ઉતારાઓ ન્યાયાધીશની સામે મૂક્યા ." Love " શબ્દ આ નવલકથામાં કેટલીવાર અને ક્યાં સ્વરૂપે આવેછે એની યાદી પણ રજુ કરી .પેગ્વિન તરફથી બચાવ પક્ષના વકીલ જિરાલ્ડ ગાર્ડીનર હતા .આ પુસ્તક અશ્લિલ નથી એની સાક્ષી આપવા આપવા ઈ .એમ .ફોર્સ્ટેર ,રિબેકા વેસ્ટ ,લોર્ડ એનન ,સ્ટિફન પોટર જેવા પચ્ચીસ નામવંત સર્જકો કોર્ટમાં હાજર રહ્યા .એલન કોર્ટ માં કેસ જીતી ગયા ..પેગ્વિનની પ્રતિષ્ઠા અબાધિત રહી .એલ્વિન કેરનાને આ સમગ્ર ખટલાની વિગતવાર ચર્ચા એમના પુસ્તક " ધ ડેથ ઓફ લિટરેચર " નામના પુસ્તકમાં કરી છે 

Views: 172

Comment

You need to be a member of Facestorys.com to add comments!

Join Facestorys.com

Blog Posts

परिक्षा

Posted by Hemshila maheshwari on March 10, 2024 at 5:19pm 0 Comments

होती है आज के युग मे भी परिक्षा !



अग्नि ना सही

अंदेशे कर देते है आज की सीता को भस्मीभूत !



रिश्तों की प्रत्यंचा पर सदा संधान लिए रहेता है वह तीर जो स्त्री को उसकी मुस्कुराहट, चूलबलेपन ओर सबसे हिलमिल रहेने की काबिलियत पर गडा जाता है सीने मे !



परीक्षा महज एक निमित थी

सीता की घर वापसी की !



धरती की गोद सदैव तत्पर थी सीताके दुलार करने को!

अब की कुछ सीता तरसती है माँ की गोद !

मायके की अपनी ख्वाहिशो पर खरी उतरते भूल जाती है, देर-सवेर उस… Continue

ग़ज़ल

Posted by Hemshila maheshwari on March 10, 2024 at 5:18pm 0 Comments

इसी बहाने मेरे आसपास रहने लगे मैं चाहता हूं कि तू भी उदास रहने लगे

कभी कभी की उदासी भली लगी ऐसी कि हम दीवाने मुसलसल उदास रहने लगे

अज़ीम लोग थे टूटे तो इक वक़ार के साथ किसी से कुछ न कहा बस उदास रहने लगे

तुझे हमारा तबस्सुम उदास करता था तेरी ख़ुशी के लिए हम उदास रहने लगे

उदासी एक इबादत है इश्क़ मज़हब की वो कामयाब हुए जो उदास रहने लगे

Evergreen love

Posted by Hemshila maheshwari on September 12, 2023 at 10:31am 0 Comments

*પ્રેમમય આકાંક્ષા*



અધૂરા રહી ગયેલા અરમાન

આજે પણ

આંટાફેરા મારતા હોય છે ,

જાડા ચશ્મા ને પાકેલા મોતિયાના

ભેજ વચ્ચે....



યથાવત હોય છે

જીવનનો લલચામણો સ્વાદ ,

બોખા દાંત ને લપલપતી

જીભ વચ્ચે



વીતી ગયો જે સમય

આવશે જરુર પાછો.

આશ્વાસનના વળાંકે

મીટ માંડી રાખે છે,

ઉંમરલાયક નાદાન મન



વળેલી કેડ ને કપાળે સળ

છતાંય

વધે ઘટે છે હૈયાની ધડક

એના આવવાના અણસારે.....



આંગણે અવસરનો માહોલ રચી

મૌન… Continue

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

Posted by Pooja Yadav shawak on July 31, 2021 at 10:01am 0 Comments

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

झूठ का साथी नहीं सच का सवाल बनो

यूँ तो जलती है माचिस कि तीलियाँ भी

बात तो तब है जब धहकती मशाल बनो



रोक लो तूफानों को यूँ बांहो में भींचकर

जला दो गम का लम्हा दिलों से खींचकर

कदम दर कदम और भी ऊँची उड़ान भरो

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

झूठ का साथी नहीं सच का सवाल बनो



यूँ तो अक्सर बातें तुझ पर बनती रहेंगी

तोहमते तो फूल बनकर बरसा ही करेंगी

एक एक तंज पिरोकर जीत का हार करो

जिन्दा हों तो जिंदगी… Continue

No more pink

Posted by Pooja Yadav shawak on July 6, 2021 at 12:15pm 1 Comment

नो मोर पिंक

क्या रंग किसी का व्यक्तित्व परिभाषित कर सकता है नीला है तो लड़का गुलाबी है तो लड़की का रंग सुनने में कुछ अलग सा लगता है हमारे कानो को लड़कियों के सम्बोधन में अक्सर सुनने की आदत है.लम्बे बालों वाली लड़की साड़ी वाली लड़की तीख़े नयन वाली लड़की कोमल सी लड़की गोरी इत्यादि इत्यादि

कियों जन्म के बाद जब जीवन एक कोरे कागज़ की तरह होता हो चाहे बालक हो बालिका हो उनको खिलौनो तक में श्रेणी में बाँट दिया जता है लड़का है तो कार से गन से खेलेगा लड़की है तो गुड़िया ला दो बड़ी हुई तो डांस सिखा दो जैसे… Continue

यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी

Posted by Pooja Yadav shawak on June 25, 2021 at 10:04pm 0 Comments

यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी
मुश्किलों ने तुझे पाने के काबिल बना दिया
न रुलाती तू मुझे अगर दर्द मे डुबो डुबो कर
फिर खुशियों की मेरे आगे क्या औकात थी
तूने थपकियों से नहीं थपेड़ो से सहलाया है
खींचकर आसमान मुझे ज़मीन से मिलाया है
मेरी चादर से लम्बे तूने मुझे पैर तो दें डाले
चादर को पैरों तक पहुंचाया ये बड़ी बात की
यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी
मुश्किलों ने तुझे पाने के काबिल बना दिया
Pooja yadav shawak

Let me kiss you !

Posted by Jasmine Singh on April 17, 2021 at 2:07am 0 Comments

वो जो हँसते हुए दिखते है न लोग अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है पराये अहसासों को लफ़्ज देतें है खुद के दर्द पर खामोश रहते है जो पोछतें दूसरे के आँसू अक्सर खुद अँधेरे में तकिये को भिगोते है वो जो हँसते…

Posted by Pooja Yadav shawak on March 24, 2021 at 1:54pm 1 Comment

वो जो हँसते हुए दिखते है न लोग
अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है
पराये अहसासों को लफ़्ज देतें है
खुद के दर्द पर खामोश रहते है
जो पोछतें दूसरे के आँसू अक्सर
खुद अँधेरे में तकिये को भिगोते है
वो जो हँसते हुए दिखते है लोग
अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है

© 2024   Created by Facestorys.com Admin.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Privacy Policy  |  Terms of Service