સાહિત્યની સુવાસ – સંકલિત

[1] સાચું કોણ ? – ગોવિંદ શાહ
એક બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીમાં ઘણા માણસો કામ કરતા હતાં. કંપનીના જનરલ મેનેજર એક શાણા વહીવટકર્તા હોવા ઉપરાંત કુશળ મનોવૈજ્ઞાનિક પણ હતા. એક વખત તેમણે પોતાના કર્મચારીઓ સમક્ષ નીચેની વાત રજૂ કરી :

કોઈ એકવાર શુક્રવારની સાંજે એક સાહેબને ઑફિસમાં યાદ આવ્યું કે ચાર દિવસ બજાર બંધ રહેવાનું છે. તેમણે તુરંત ઘરે પત્નીને ફોન કરીને જેમ બને તેમ જલ્દી જરૂરી બિસ્કીટ-માખણ-બ્રેડ વગેરે લઈ આવવા જણાવ્યું. ચાર દિવસ બજાર બંધ રહેવાનું છે તેમ જાણીને પત્ની જલ્દીથી ઘર બંધ કરીને બજાર જઈ પહોંચી. હવે બન્યું એવું કે પાછા ફરતાં રસ્તે અંધારું થઈ ગયું. તેને ફેરીબોટમાં પાછું ફરવાનું હતું. છેલ્લી ફેરીબોટ ઉપડવાની તૈયારી હતી. તેણે તેમાં બેસતાં પહેલાં જોયું તો પર્સમાંના બધા પૈસા વપરાઈ ગયા હતા ! ભાડાના પૈસા વગર બોટમાં બેસવું કેમ ? તેણે ફેરીબોટવાળાને વિનંતી કરી કે હું છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી આ ફેરીમાં નિયમિત આવું છું અને તમે મને સારી રીતે ઓળખો પણ છો તો મારા ભાડાના પૈસા બાકી રાખો તો કાલે હું તમને ચોક્કસ પહોંચાડી દઈશ. ફેરીવાળાએ કહ્યું કે તમારી વાત સાચી છે, તમે ઘણા વખતથી આવો છો, હું તમને ઓળખું પણ છું પરંતુ અમારે ઉપરથી કડક સુચના છે કે પૈસા વગર કોઈને બોટમાં બેસવા દેવા નહીં. તેથી હું દિલગીર છું.

અંતે બેનને ફેરીમાંથી ફરજિયાત ઊતરી જવું પડ્યું. અંધારું થઈ ગયું હતું અને હવે બીજી ફેરીનો સમય નહીં હોવાથી તેઓ નજીકમાં તેના મિત્રને ત્યાં રાત્રે રોકાઈ ગયા અને બીજા દિવસે જરૂરી પૈસા લઈ ઘરે પહોંચી ગયા. ઘરે પહોંચીને તેમણે તેમના પતિને જણાવ્યું કે પૈસા ખૂટી જવાથી તેમને રાત્રે મિત્રને ત્યાં રોકાઈ જવું પડ્યું. પતિને આ વાત સાંભળીને ખૂબ ગુસ્સો આવ્યો. તેઓ મોટેથી કહેવા લાગ્યા કે તને આટલું પણ ભાન નથી કે પુરતા પૈસા લઈને જ બહાર નીકળીએ. પત્નીએ જણાવ્યું કે તમે બહુ મોડો ફોન કર્યો અને બજાર બંધ થવાની તૈયારી હતી એટલે હું ઉતાવળમાં પુરતા પૈસા લેવાનું ભૂલી ગઈ. બોલાચાલી વધતી ગઈ. વાતનું વતેસર થઈ ગયું. બંને એકબીજા પર દોષારોપણ કરવા લાગ્યા. ઝઘડો મોટો થતાં બાજુના ફલેટમાં રહેતા મિસિસ ભટ્ટ આવી પહોંચ્યા. તેમને પત્નીની વાત વ્યવસ્થિત લાગી તેથી તેઓ પેલા ભાઈને જોરથી ઠપકારવા લાગ્યા કે બધો જ વાંક તમારો છે. તમારે તમારી પત્નીને વેળાસર ફોન કરી દેવો જોઈતો હતો. આમ વાતો મોટેથી ચાલતી હતી એટલામાં નીચેના ફલેટમાં રહેતા મિસ્ટર પટેલ આવી ચઢ્યા. તેઓ પણ મોટેથી બધાને કહેવા લાગ્યા કે વાંક તો આ બહેનનો જ છે. તેમણે જ ઘર છોડતાં પહેલાં બધી વાતોનો વિચાર કરવો જોઈએ. વળી, એટલામાં આ બેનનો ભાઈ કોઈ કામસર ત્યાં આવી પહોંચ્યો. એણે પોતાની બેનનો પક્ષ લેતાં કહ્યું કે મારી બેનનો કોઈ વાંક નથી. વાંક તો પેલા ફેરીબોટવાળાનો છે. જો એણે મારી બહેનને બેસાડી લીધી હોત તો શું વાંધો આવતે ? તે જ વધારે ડાહ્યો બન્યો, બાકી આવું ના બને. ત્યાં તો વળી આસપાસમાંથી કોઈ બીજા ફલેટવાળા એક ભાઈ આવી ચઢ્યા અને કહ્યું કે તમે બંને મૂર્ખ છો. આટલો મોટો ફલેટ રાખ્યો છે તો 3-4 દિવસ ચાલે એટલો સામાન ભરી રાખવો જોઈએ ને. મુશ્કેલીમાં કામ આવે. આ બધાનો કોલાહલ સાંભળીને પાસમાં રહેતા એક હિસાબી નિષ્ણાત આવી ચઢ્યાં અને બોલ્યાં કે ના….ના… એટલો સામાન રાખવાની શું જરૂર ? જોઈએ ત્યારે વસ્તુ મળે જ છે ને ? ખોટા પૈસા રોકી રાખવાં ! આમ, તમાશાને તેડું ના હોય. બધા એકબીજા પર દોષારોપણ અને દલીલ કરવા લાગ્યા.

જનરલ મેનેજરે વાત પૂરી કરતાં પોતાના કર્મચારીઓને પૂછ્યું કે તમે વિચાર કરીને જવાબ કહો કે આમાં વાંક કોનો ગણાય ? સ્ટાફના સભ્યો ગુંચવાઈ ગયા અને જુદા જુદા જવાબ આપવા લાગ્યા. કોઈ કહે કે વાંક ફેરીબોટવાળાનો હતો. કોઈ કહે કે પેલા બેનનો વાંક હતો. કોઈ કહે કે મિસિસ ભટ્ટનો જવાબ સાચો હતો અને કોઈ કહે પેલા મિસ્ટર પટેલનો જવાબ સાચો હતો. કર્મચારીઓ જુદા જુદા ગ્રુપમાં વહેંચાઈ ગયા. અમુક ગ્રુપમાંથી અમુક જવાબો આવવા લાગ્યા. છેવટે કંટાળીને બધાએ સાહેબને પૂછ્યું કે હવે આમાં સાચું કોણ તે તમે જ કહી દો ને ! સાહેબ કહે કે મને જવાબની ખબર હોત તો તમને શા માટે પૂછત ? સાહેબનો જવાબ સાંભળીને એક કાર્યકરે પોતાના મિત્રને કાનમાં કહ્યું કે આપણો સાહેબ બેવકૂફ લાગે છે. આવી નિરર્થક વાતોમાં કેટલો સમય બગાડે છે ! સહકાર્યકરે તેને જવાબ આપતાં કહ્યું કે વાત એમ નથી. સાહેબ બુદ્ધિશાળી છે. એમને એ જોવું છે કે આપણે આવી વાતોથી કેટલા ગ્રુપમાં વહેંચાઈ જઈએ છીએ અને કોણ કોના પક્ષે રહે છે. આનાથી એમને ખબર પડે છે કે આટલી મોટી ઑફિસમાં કોની પાસે કયું કામ કરાવવું કે પછી કોના મારફતે કોને વાત કરવી….. અને ખરેખર, તમે માનશો ? આ વાત કરવા પાછળ સાહેબનો આ જ હેતુ હતો.

ટૂંકમાં, ગાજરમાં વિટામીન વધારે હોય કે ટામેટામાં વધારે હોય – એવી વાહિયાત વાત કરાવીને પણ હોંશિયાર બોસ ઑફિસમાં ઘણું બધું જાણી લેતો હોય છે. આથી, ઑફિસમાં સામાન્ય પ્રશ્નોના જવાબ પણ વિચારીને આપવા !
[2] ક્યાં ગયું બાળપણ ? – વૈશાલી ઉપાધ્યાય
આજના આ ટેકનોલૉજી અને ટીવીના યુગમાં બાળકનું બાળપણ ક્યાં ખોવાઈ ગયું છે તેની ખબર નથી પડતી. બાળક હજીયે ‘બાળક’ તો છે પરંતુ તેમાં તેનું બાળપણ ક્યાંય દેખાતું નથી. બાળક ઉંમરમાં નાનું અને અનુભવમાં મોટું થઈ જાય છે. તેના બાળપણનો આનંદ, ધમાલ, રમત-ગમત, દોડાદોડી વગેરે બધું જ જાણે ટેકનોલૉજીની દોડમાં પાછળ રહી ગયું છે. આજે બાળક તેની ઉંમર કરતાં વધારે મોટું થઈ જાય છે. એ સાથે બાળક પાસે માતાપિતાની અપેક્ષાઓ વધતી જ જાય છે. માબાપ એમ ઈચ્છે છે કે અઢીવર્ષની ઉંમરમાં જ પોતાના બાળકને લખતાં-વાંચતાં અને ચિત્રકામ કરતાં આવડી જાય. શાળામાં મૂકી દીધા પછી પોતાનું સંતાન શાળામાં બધા વિદ્યાર્થીઓ કરતાં આગળ રહે એવી અપેક્ષાઓ માતાપિતા રાખવા માંડ્યા છે. કેમ ન રાખે ? જમાનો જ સ્પર્ધાનો છે ભાઈ ! સ્પર્ધા જ સર્વસ્વ !

બે-અઢી વર્ષનું બાળક કાલુ-ઘેલું બોલતાં મા-બાપના ખોળામાં રમવા ઝંખતું હોય છે. મા-બાપ સાથે દાદા-દાદીના વહાલભર્યા ખોળાને ઝંખે છે. પણ આજે આ બધું અદશ્ય થયું છે. મા-બાપ નોકરી કરે છે. તેમની પાસે સમય નથી. દાદા-દાદી પાસે અપેક્ષાઓના આંકડા વધવા માંડ્યા છે અને પ્રેમનો ખજાનો ખૂટવા માંડ્યો છે. એમ થાય છે કે આ બધા વચ્ચે કુમળા ફૂલ જેવા બિચારા બાળકનું શું ? એને મજા કરતાં કરતાં પોતાના બાળપણને માણવાનો કોઈ હક નહીં ? માતા-પિતાની અપેક્ષાઓને ખરી કરવા માટે અણસમજુ બાળકની ઈચ્છાઓને દાબી દેવામાં આવે છે. ભણતરના દફતરનો ભાર બાળકના બરડે સમય કરતાં વહેલો નાંખવામાં આવે છે. અગાઉની અનેક પેઢીઓ ભણી છે. પોતાના ક્ષેત્રમાં ઘણી આગળ વધી છે અને જીવનમાં યોગ્ય સ્થાન પણ પામી છે. મોરના ઈંડાને ચિતરવા નથી પડતાં. એ ન્યાયે માતા-પિતા જો પોતાના ક્ષેત્રમાં સફળ હોય તો સંતાનો તેમનાથી પ્રેરાઈને આગળ આવવાના જ છે. એ માટે એમનું બાળપણ દબાઈ જાય એ હદ સુધી અત્યાચાર કરવાની કોઈ જરૂરિયાત નથી.

બાળકરૂપી નાનીશી કળીને એની રીતે ખીલવા દો. તેને ખિલવવા માટે મુક્ત વાતાવરણ આપો. બાળક એની રીતે ખિલશે તો એનું સૌંદર્ય, એની પ્રતિભા કંઈક જુદી જ હશે. એ કુમળું ફૂલ સંપૂર્ણ ખીલશે ત્યારે તે સૌનું ધ્યાન પોતાની તરફ આકર્ષશે તેમાં બે મત નથી. કૃપયા એ કળીને જલ્દીથી ખિલવવાની હોડમાં તેને ચીમળી નાખશો નહીં. બાળક સાથે બાળક જેવા થઈ જાઓ. સમયાનુસાર તેને યોગ્ય ટી.વી શ્રેણી જોવા દો કે કમ્પ્યુટરનું થોડું જ્ઞાન પણ આપો, પરંતુ આ બધાના બંધાણી ન બનાવશો. તેને રમવાનો સમય આપો. શાળાના હોમવર્ક ઉપરાંત અન્ય પ્રવૃત્તિઓ ઓછી કરીને તેની સાથે રમો. તેનું મન પ્રફુલ્લિત હશે તો તે વધુ સુંદર દેખાવ કરશે જ. એ રીતે તે આપમેળે ઉત્તમ વ્યક્તિ થઈને બહાર આવશે. તમારી અપેક્ષાઓમાં તે આપ મેળે ખરો ઉતરશે. પરંતુ તે માટે થઈને તેના વર્તમાનને બગાડશો નહીં. ટૂંકમાં, બાળકને એના બાળપણની મજા લેવા દો. બાકીનું બધું આપમેળે આવી મળશે. તો ચાલો, સંકલ્પ કરીએ કે બાળકને મનભરીને એનું બાળપણ માણવા દઈશું.

Views: 109

Comment

You need to be a member of Facestorys.com to add comments!

Join Facestorys.com

Blog Posts

परिक्षा

Posted by Hemshila maheshwari on March 10, 2024 at 5:19pm 0 Comments

होती है आज के युग मे भी परिक्षा !



अग्नि ना सही

अंदेशे कर देते है आज की सीता को भस्मीभूत !



रिश्तों की प्रत्यंचा पर सदा संधान लिए रहेता है वह तीर जो स्त्री को उसकी मुस्कुराहट, चूलबलेपन ओर सबसे हिलमिल रहेने की काबिलियत पर गडा जाता है सीने मे !



परीक्षा महज एक निमित थी

सीता की घर वापसी की !



धरती की गोद सदैव तत्पर थी सीताके दुलार करने को!

अब की कुछ सीता तरसती है माँ की गोद !

मायके की अपनी ख्वाहिशो पर खरी उतरते भूल जाती है, देर-सवेर उस… Continue

ग़ज़ल

Posted by Hemshila maheshwari on March 10, 2024 at 5:18pm 0 Comments

इसी बहाने मेरे आसपास रहने लगे मैं चाहता हूं कि तू भी उदास रहने लगे

कभी कभी की उदासी भली लगी ऐसी कि हम दीवाने मुसलसल उदास रहने लगे

अज़ीम लोग थे टूटे तो इक वक़ार के साथ किसी से कुछ न कहा बस उदास रहने लगे

तुझे हमारा तबस्सुम उदास करता था तेरी ख़ुशी के लिए हम उदास रहने लगे

उदासी एक इबादत है इश्क़ मज़हब की वो कामयाब हुए जो उदास रहने लगे

Evergreen love

Posted by Hemshila maheshwari on September 12, 2023 at 10:31am 0 Comments

*પ્રેમમય આકાંક્ષા*



અધૂરા રહી ગયેલા અરમાન

આજે પણ

આંટાફેરા મારતા હોય છે ,

જાડા ચશ્મા ને પાકેલા મોતિયાના

ભેજ વચ્ચે....



યથાવત હોય છે

જીવનનો લલચામણો સ્વાદ ,

બોખા દાંત ને લપલપતી

જીભ વચ્ચે



વીતી ગયો જે સમય

આવશે જરુર પાછો.

આશ્વાસનના વળાંકે

મીટ માંડી રાખે છે,

ઉંમરલાયક નાદાન મન



વળેલી કેડ ને કપાળે સળ

છતાંય

વધે ઘટે છે હૈયાની ધડક

એના આવવાના અણસારે.....



આંગણે અવસરનો માહોલ રચી

મૌન… Continue

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

Posted by Pooja Yadav shawak on July 31, 2021 at 10:01am 0 Comments

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

झूठ का साथी नहीं सच का सवाल बनो

यूँ तो जलती है माचिस कि तीलियाँ भी

बात तो तब है जब धहकती मशाल बनो



रोक लो तूफानों को यूँ बांहो में भींचकर

जला दो गम का लम्हा दिलों से खींचकर

कदम दर कदम और भी ऊँची उड़ान भरो

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

झूठ का साथी नहीं सच का सवाल बनो



यूँ तो अक्सर बातें तुझ पर बनती रहेंगी

तोहमते तो फूल बनकर बरसा ही करेंगी

एक एक तंज पिरोकर जीत का हार करो

जिन्दा हों तो जिंदगी… Continue

No more pink

Posted by Pooja Yadav shawak on July 6, 2021 at 12:15pm 1 Comment

नो मोर पिंक

क्या रंग किसी का व्यक्तित्व परिभाषित कर सकता है नीला है तो लड़का गुलाबी है तो लड़की का रंग सुनने में कुछ अलग सा लगता है हमारे कानो को लड़कियों के सम्बोधन में अक्सर सुनने की आदत है.लम्बे बालों वाली लड़की साड़ी वाली लड़की तीख़े नयन वाली लड़की कोमल सी लड़की गोरी इत्यादि इत्यादि

कियों जन्म के बाद जब जीवन एक कोरे कागज़ की तरह होता हो चाहे बालक हो बालिका हो उनको खिलौनो तक में श्रेणी में बाँट दिया जता है लड़का है तो कार से गन से खेलेगा लड़की है तो गुड़िया ला दो बड़ी हुई तो डांस सिखा दो जैसे… Continue

यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी

Posted by Pooja Yadav shawak on June 25, 2021 at 10:04pm 0 Comments

यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी
मुश्किलों ने तुझे पाने के काबिल बना दिया
न रुलाती तू मुझे अगर दर्द मे डुबो डुबो कर
फिर खुशियों की मेरे आगे क्या औकात थी
तूने थपकियों से नहीं थपेड़ो से सहलाया है
खींचकर आसमान मुझे ज़मीन से मिलाया है
मेरी चादर से लम्बे तूने मुझे पैर तो दें डाले
चादर को पैरों तक पहुंचाया ये बड़ी बात की
यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी
मुश्किलों ने तुझे पाने के काबिल बना दिया
Pooja yadav shawak

Let me kiss you !

Posted by Jasmine Singh on April 17, 2021 at 2:07am 0 Comments

वो जो हँसते हुए दिखते है न लोग अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है पराये अहसासों को लफ़्ज देतें है खुद के दर्द पर खामोश रहते है जो पोछतें दूसरे के आँसू अक्सर खुद अँधेरे में तकिये को भिगोते है वो जो हँसते…

Posted by Pooja Yadav shawak on March 24, 2021 at 1:54pm 1 Comment

वो जो हँसते हुए दिखते है न लोग
अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है
पराये अहसासों को लफ़्ज देतें है
खुद के दर्द पर खामोश रहते है
जो पोछतें दूसरे के आँसू अक्सर
खुद अँधेरे में तकिये को भिगोते है
वो जो हँसते हुए दिखते है लोग
अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है

© 2024   Created by Facestorys.com Admin.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Privacy Policy  |  Terms of Service