માનવીએ સંબંધોના ટ્રસ્ટી તરીકે વર્તવું જોઇએ. માલિક તરીકે નહીં.

માનવીએ સંબંધોના ટ્રસ્ટી તરીકે વર્તવું જોઇએ. સંબંધોમાં લોચા ત્યારે જ થાય છે જ્યાં માલિક તરીકેનું પઝેશન આવે. આજે વહેલી સવારે બલ્ગેરિયાના કવિ ગિઓર્ગી ગસ્પદીનવની એક કવિતા વાંચીને હું પોતે જ એક સન્નાટો થઇ ગયો. મને થયું કે સ્ત્રી અને પુરુષના સંબંધો એટલી હદ સુધી આકસ્મિક અને ઔપચારિક બની ગયા છે કે પછી કવિનું આ ભવિષ્યનું ક્રાંતદર્શન છે? સમજ નથી પડતી. કવિ ગિઓર્ગી ગસ્પદીનવ અત્યારે બલ્ગેરિયાના વિખ્યાત કવિ, વાર્તાકાર, નાટયકાર છે, ૧૯૬૮માં જન્મેલા આ કવિવર એક સાહિ‌ત્યિક સામયિકના સંપાદક છે અને ન્યૂ બલ્ગેરિયાની યુનિવર્સિ‌ટીમાં પ્રોફેસર છે. આ કવિતાનું ર્શીષક 'સસલાપ્રેમ’ છે. આખી કવિતામાં સસલું તો એક પ્રતીક છે, પણ એ પ્રતીક દ્વારા પ્રેમની ઊછળકૂદ અને ચંચળતાને અનોખી અભિવ્યક્તિ મળે છે. પહેલા તો આ કવિતાની સિચ્યુએશન સમજવી પડે. રજાના દિવસે ઘરમાં પતિ-પત્ની રિલેક્સ મૂડમાં છે. પત્ની રસોડામાં રસોઇ બનાવે છે અને સાફસફાઇ કરી રહી છે. પત્નીએ ગેસ ઉપર એક સસલું બાફવા મૂક્યું છે. પતિદેવ એના કામમાં બિઝી છે. સમય સવારનો છે. એવામાં પત્નીને એકાએક કૈક યાદ આવ્યું હોય એમ કહીને ઓચિંતી નાઇટ ડ્રેસમાં 'હમણાં આવું છું.’ એમ કહીને બહાર જાય છે. અહીંથી કવિતા શરૂ થાય છે કવિતા વાંચો : જતાં જતાં તે બોલી : 'હમણાં પાછી આવું છું આમ ગઇ ને આમ આવી.’ દરવાજાને પણ અધખુલ્લો છોડીને એ ગઇ રસોડામાં ગેસ ઉપર ધીમે તાપે સસલું બફાતું હતું એણે ડુંગળી અને લસણ પણ બારીક કાપીને રાખ્યાં હતાં અને ગાજરના ગોળ ટુકડાઓ પણ કાપીને તૈયાર રાખ્યા હતા જતાં જતાં એણે ન તો લિપસ્ટિક લગાવી કે ન તો વાળ બાંધ્યા એમ ને એમ ભાગી પહેરેલે લૂગડે મેં પૂછ્યું પણ નહીં કે તું ક્યાં જાય છે? એ પહેલેથી જ એવી જ છે એને સમયનું કોઇ ભાન રહેતું નથી દરેક બાબતમાં એને મોડું જ થાય છે બહાર જાય ત્યારે એમ જ કહીને જાય કે મને પાછી આવતાં વાર નહીં લાગે... વાજોવાજ આવું છું આ વાતને છ વર્ષ વીતી ગયાં, પણ એ પાછી આવી નથી મને જોતાંવેંત જ એને કૈંક યાદ આવ્યું હોય એમ ચિંતાતુર અવાજે પૂછે છે 'અરે હું ગઇ ત્યારે ઇસ્ત્રીનો પ્લગ કાઢવાનું ભૂલી ગઇ હતી ગેસ ઉપર સસલું બફાતું હતું તમે ગેસ બંધ કર્યો કે નહીં? ગાર્બેજની થેલી બહાર મૂકી કે નહીં? ગાજર, ડુંગળી અને લસણ મેં કાપીને તૈયાર રાખ્યાં હતાં ગેસનો ચૂલો તમે બંધ કર્યો કે નહીં? સસલું બળી જશે.’ મેં ફક્ત એટલું જ કહ્યું : 'ગેસ હજી ચાલુ છે, સસલાં બહુ સખત હોય છે.’ અહીં કવિતા પૂરી થાય છે. તમે જુઓ કે એકાએક 'હમણાં આવું છું’ એમ કહીને ઘર છોડીને ચાલી ગયેલી પત્ની છ વર્ષ પછી પતિને આકસ્મિક રીતે પાછી મળે છે ત્યારે પત્ની વાતની શરૂઆત એણે ઘર છોડયું ત્યારની સિચ્યુએશનથી જ કરે છે. બીજો કોઇ સંવાદ થતો જ નથી. વાતનો વિષય માત્ર એ જ ગેસનો ચૂલો, એ જ બફાતું સસલું. એ જ કાપેલી ડુંગળી અને ગાજર. એ જ ગાર્બેજ બેગ.. પતિ માત્ર એટલું જ કહે છે કે 'સસલાં બહુ સખત હોય છે.’ આખા કાવ્યમાં પ્રેમની એક ચીસ અને તેની અનિ‌શ્ચિ‌તતાની વ્યંજના ભાવકના દિમાગમાં એક સન્નાટો મૂકી જાય છે. આ કવિતા માનવીય સંબંધોને સંકોરતી એક કવિતા છે. અહીં સસલાનું બફાવું અને ઘરગથ્થુ રસોડાની પ્રક્રિયા એ તો પ્રતિબિંબ છે, પણ કાવ્યનાયિકા છ વર્ષે પાછી મળે છેત્યારે એને ચિંતા પોતે બાફવા મૂકેલા સસલાની છે. ગેસના ચૂલાની છે. આખી કવિતામાં અતીત અને વર્તમાન જ્યારે ભેગો થાય છે ત્યારે એને બખિયો મારવા સિવાય બીજો કોઇ વિકલ્પ રહેતો નથી. આ કવિએ એક બીજી પણ નાનકડી કવિતા લખી છે. એનું ર્શીષક મરઘી અને ઈંડું છે : 'શરૂઆતમાં મરઘી અને ઈંડું એકબીજાની સામે જોઇને ચૂપચાપ બેઠા છે. બેમાંથી કોઇને ખબર નથી કે કંઈક પહેલો શબ્દ બોલવો જોઇએ કદાચ પહેલા શબ્દનું અસ્તિત્વ જ નથી. મરઘી અને ઈંડું મૂંગાં બેઠાં છે. કોઇ બોલતું નથી. આપણે હંમેશાં એક સવાલ પૂછયા કરીએ છીએ કે પહેલા મરઘી કે ઈંડું? એનો એક જ જવાબ હોઇ શકે છે : 'એ નામ જે ગેરહાજર છે.’ બલ્ગેરિયાના કવિ ગિઓર્ગી ગસ્પદીનવનું આ ભાવવિશ્વ છે. મોરક્કોના એક કવિ અહમદ બરકતે પણ એક આવા જ મિજાજની કવિતા લખી છે. આ કવિ મોરક્કોના એક અખબારમાં કામ કરતા હતા. કવિ ગિઓર્ગી ગસ્પદીનવની પહેલી કવિતામાં પત્ની એકાએક ચાલી જાય છે અને અહમદ બરકતની કવિતામાં પતિ આ જ રીતે ચાલ્યો જાય છે. 'હું બજારમાં જાઉં છું હું પાછો આવું ત્યાં સુધી મારી રાહ જોજે. તને કંટાળો આવે તો મારાં-તારાં કપડાં ધોઇ નાખજે. તને દરવાજો પરેશાન કરે તો એને તોડી નાખજે. અરીસાની પાછળ તારો ચહેરો સંતાડતી નહીં. આપઘાત કરવાની તને ટેવ છે. આપઘાત કરતી નહીં. મારી પ્રતીક્ષા કરજે.’ આ બડી કવિતાઓ વાંચતાં એવું લાગે છે કે પ્રતીક્ષા એ જ માનવીની નિયતિ છે. સાચું એ લાગે છે કે દરેક માનવીએ સંબંધોના ટ્રસ્ટી તરીકે વર્તવું જોઇએ. માલિક તરીકે નહીં. સંબંધોમાં લોચાલાપસી ત્યારે જ થાય છે જ્યાં માલિક તરીકેનું પઝેશન આવે. માનવીય સંબંધોનો બેઝ આત્મગૌરવ અને ઉપકાર પર આધારિત હોવો જોઇએ. આખરે તો વિજ્ઞાનના શબ્દોમાં કહેવું હોય તો જુંગને યાદ કરવા પડે. The meeting of two presonalities is like the contact of two chemical substances : if there is any reaction, both are transformed.’

Views: 210

Comment

You need to be a member of Facestorys.com to add comments!

Join Facestorys.com

Blog Posts

परिक्षा

Posted by Hemshila maheshwari on March 10, 2024 at 5:19pm 0 Comments

होती है आज के युग मे भी परिक्षा !



अग्नि ना सही

अंदेशे कर देते है आज की सीता को भस्मीभूत !



रिश्तों की प्रत्यंचा पर सदा संधान लिए रहेता है वह तीर जो स्त्री को उसकी मुस्कुराहट, चूलबलेपन ओर सबसे हिलमिल रहेने की काबिलियत पर गडा जाता है सीने मे !



परीक्षा महज एक निमित थी

सीता की घर वापसी की !



धरती की गोद सदैव तत्पर थी सीताके दुलार करने को!

अब की कुछ सीता तरसती है माँ की गोद !

मायके की अपनी ख्वाहिशो पर खरी उतरते भूल जाती है, देर-सवेर उस… Continue

ग़ज़ल

Posted by Hemshila maheshwari on March 10, 2024 at 5:18pm 0 Comments

इसी बहाने मेरे आसपास रहने लगे मैं चाहता हूं कि तू भी उदास रहने लगे

कभी कभी की उदासी भली लगी ऐसी कि हम दीवाने मुसलसल उदास रहने लगे

अज़ीम लोग थे टूटे तो इक वक़ार के साथ किसी से कुछ न कहा बस उदास रहने लगे

तुझे हमारा तबस्सुम उदास करता था तेरी ख़ुशी के लिए हम उदास रहने लगे

उदासी एक इबादत है इश्क़ मज़हब की वो कामयाब हुए जो उदास रहने लगे

Evergreen love

Posted by Hemshila maheshwari on September 12, 2023 at 10:31am 0 Comments

*પ્રેમમય આકાંક્ષા*



અધૂરા રહી ગયેલા અરમાન

આજે પણ

આંટાફેરા મારતા હોય છે ,

જાડા ચશ્મા ને પાકેલા મોતિયાના

ભેજ વચ્ચે....



યથાવત હોય છે

જીવનનો લલચામણો સ્વાદ ,

બોખા દાંત ને લપલપતી

જીભ વચ્ચે



વીતી ગયો જે સમય

આવશે જરુર પાછો.

આશ્વાસનના વળાંકે

મીટ માંડી રાખે છે,

ઉંમરલાયક નાદાન મન



વળેલી કેડ ને કપાળે સળ

છતાંય

વધે ઘટે છે હૈયાની ધડક

એના આવવાના અણસારે.....



આંગણે અવસરનો માહોલ રચી

મૌન… Continue

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

Posted by Pooja Yadav shawak on July 31, 2021 at 10:01am 0 Comments

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

झूठ का साथी नहीं सच का सवाल बनो

यूँ तो जलती है माचिस कि तीलियाँ भी

बात तो तब है जब धहकती मशाल बनो



रोक लो तूफानों को यूँ बांहो में भींचकर

जला दो गम का लम्हा दिलों से खींचकर

कदम दर कदम और भी ऊँची उड़ान भरो

जिन्दा हों तो जिंदगी कि मिसाल बनो

झूठ का साथी नहीं सच का सवाल बनो



यूँ तो अक्सर बातें तुझ पर बनती रहेंगी

तोहमते तो फूल बनकर बरसा ही करेंगी

एक एक तंज पिरोकर जीत का हार करो

जिन्दा हों तो जिंदगी… Continue

No more pink

Posted by Pooja Yadav shawak on July 6, 2021 at 12:15pm 1 Comment

नो मोर पिंक

क्या रंग किसी का व्यक्तित्व परिभाषित कर सकता है नीला है तो लड़का गुलाबी है तो लड़की का रंग सुनने में कुछ अलग सा लगता है हमारे कानो को लड़कियों के सम्बोधन में अक्सर सुनने की आदत है.लम्बे बालों वाली लड़की साड़ी वाली लड़की तीख़े नयन वाली लड़की कोमल सी लड़की गोरी इत्यादि इत्यादि

कियों जन्म के बाद जब जीवन एक कोरे कागज़ की तरह होता हो चाहे बालक हो बालिका हो उनको खिलौनो तक में श्रेणी में बाँट दिया जता है लड़का है तो कार से गन से खेलेगा लड़की है तो गुड़िया ला दो बड़ी हुई तो डांस सिखा दो जैसे… Continue

यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी

Posted by Pooja Yadav shawak on June 25, 2021 at 10:04pm 0 Comments

यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी
मुश्किलों ने तुझे पाने के काबिल बना दिया
न रुलाती तू मुझे अगर दर्द मे डुबो डुबो कर
फिर खुशियों की मेरे आगे क्या औकात थी
तूने थपकियों से नहीं थपेड़ो से सहलाया है
खींचकर आसमान मुझे ज़मीन से मिलाया है
मेरी चादर से लम्बे तूने मुझे पैर तो दें डाले
चादर को पैरों तक पहुंचाया ये बड़ी बात की
यूँ ही मिल जाती जिंदगी तो क्या बात थी
मुश्किलों ने तुझे पाने के काबिल बना दिया
Pooja yadav shawak

Let me kiss you !

Posted by Jasmine Singh on April 17, 2021 at 2:07am 0 Comments

वो जो हँसते हुए दिखते है न लोग अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है पराये अहसासों को लफ़्ज देतें है खुद के दर्द पर खामोश रहते है जो पोछतें दूसरे के आँसू अक्सर खुद अँधेरे में तकिये को भिगोते है वो जो हँसते…

Posted by Pooja Yadav shawak on March 24, 2021 at 1:54pm 1 Comment

वो जो हँसते हुए दिखते है न लोग
अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है
पराये अहसासों को लफ़्ज देतें है
खुद के दर्द पर खामोश रहते है
जो पोछतें दूसरे के आँसू अक्सर
खुद अँधेरे में तकिये को भिगोते है
वो जो हँसते हुए दिखते है लोग
अक्सर वो कुछ तन्हा से होते है

© 2024   Created by Facestorys.com Admin.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Privacy Policy  |  Terms of Service